Gruczoły wonne maja budowę zbliżoną do gruczołów potowych. Jednak są od nich większe a ujście znajduje się w mieszkach włosów nad ujściami gruczołów łojowych a nie na powierzchni skóry. Wydzielina gruczołów wonnych zawiera składniki lotne związane z rasą, płcią i innymi cechami osobniczymi. Gruczoły te występują w różnych miejscach, jednak większość z nich skupia się w polu płciowym, od odbytu, gdzie noszą nazwę gruczołów około odbytowych, poprzez zewnętrzne narządy płciowe, czyli wzgórek łonowy i przyległą do niego skórę brzucha okolicy krocza, moszna lub wargi sromowe większe. Dalej ciągną się wzdłuż linii brzucha do dołów pachowych i otoczek brodawek sutkowych. Poza tym znajdują się na skrzydłach nosa i okolicy warg.
Wydzielina gruczołów zapachowych jest płynna i powstaje jak w typowych gruczołach apokrynnych. W czasie intensywnej działalności wydzielniczej na powierzchni komórek gruczołowych tworzą się uwypuklenia, w których zbiera się wydzielina, która wydostaje się do światła odcinków wydzielniczych, a stąd na zewnątrz gruczołu. Większość z tych struktur nasila swoją czynność szczególnie w momencie pokwitania i stopniowo zaprzestaje funkcjonować po tym okresie. Kobiety posiadają tych gruczołów znacznie więcej, a ich fizjologia uzależniona jest od cyklu miesięcznego. Przez lata uważano, że sekret odbierania feromonów tkwi w narządzie nosowo-lemieszowym, tak zwanym organie VNO (z łaciny organum vomeronasale), który obecny jest w jamie nosowej.
Nazywany również narządem Jacobsona, który zidentyfikował ten organ u zwierząt w 1811 roku, choć tak naprawdę odkryty został przez Kollikera w 1877r. i zaobserwowany przez Fryderyka Ruysha już w 1703r.( Koberda M., Konopski L. 2003). W latach trzydziestych XX wieku VNO odkryto u człowieka, ale fizjolodzy potraktowali go jako atawizm, czyli narząd czynny jedynie w życiu płodowym, ulegający z czasem uwstecznieniu. Przez długi czas nie można było odnaleźć nerwów łączących narząd z mózgiem. Przyjęto wówczas, że w wyniku ewolucji, nerwy te okazały się niepotrzebne i uległy recesji. W roku 1991 zauważono, że substancje obecne na skórze aktywują ludzkie VNO w odmienny dla każdej płci sposób, dostrzegając dymorfizm płciowy. W 1996 roku wykazano istnienie połączenia między organem VNO a przysadką mózgową.
Stymulacja narządu lotnymi związkami skutkowała zmianami w wydzielaniu hormonu luteinizującego oraz hormonu dojrzewania pęcherzyków (Koberda M., Konopski L. 2003). Narząd lemieszowo-nosowy zwany przylemieszowym nazwę swą zawdzięcza położeniu w pobliżu kości lemieszowej. U człowieka ma postać lekko zaznaczonych woreczków leżących w pobliżu nozdrzy po obu stronach przegrody nosa. Narząd ten u człowieka uważany jest za szczątkowy i ma postać krótkiego ślepo zakończonego kanalika o długości nieprzekraczającej 1cm. Rusztowanie dla tego narządu stanowi chrząstka szklista, którą pokrywa błona śluzowa. Większość z tej błony ma budowę nabłonka oddechowego, jednak mały odcinek ściany przyśrodkowej pokryty jest nabłonkiem węchowym. Cały narząd przylemieszowy biegnie ku tyłowi wzdłuż chrząstki przegrody nosa przylegając do chrząstki lemieszowo-nosowej.
Organ ten rozpoczynając się niewielkim otworkiem po obu stronach przegrody dolnego odcinka chrząstki przegrody nosa, kontaktuje się z przewodami trzysiecznymi. Przewody te biegną w kanale trzysiecznym z dna jamy nosowej do sklepienia jamy ustnej i są ostatnią pozostałością połączenia jamy ustnej i nosowej. Oba przewody trzysieczne w jamie ustnej uchodzą w okolicy brodawki trzysiecznej. Włókna nerwu krańcowego, które unerwiają narząd przylemieszowy w swej drodze do mózgu omijają ośrodki analizujące kory mózgowej, bezpośrednio dochodząc do ośrodków starszych filogenetycznie, które odpowiedzialne są za reakcje emocjonalne i popędowe. Dlatego właśnie z działania narządu przylemieszowego nie musimy sobie zdawać sprawy a nawet ich nie musimy czuć. Ominięcie ośrodków świadomości pozwala na jego niezauważalną działalność.
Feromony pobudzają narząd lemieszowy i wywołują w organizmie automatyczne, niekontrolowane zachowania reprodukcyjne oraz socjalne. Neurony VNO są silnie powiązane z ośrodkami kontrolującymi funkcje behawioru seksualnego i układu rozrodczego. Informacje z tego organu przekazywane są do różnych obszarów mózgu m.in. do ciała migdałowatego rządzącego emocjami i podwzgórza odpowiedzialnego za regulację poziomu hormonów i reprodukcję ( Koberda M., Konopski L.2003). Kanały nosowo-lemieszowe wykryto u około połowy populacji.